หนึ่งฤดูกาลชีวิต ‘พิศวง’

The Region ภายใต้การสนับสนุนของ ThaiPBS

แม้จะมีชีวิตแสนสั้นเพียงไม่กี่วันในหนึ่งฤดูฝน

แต่โลกใบจิ๋วของพืชสูงไม่เกิน 10 เซ็นติเมตร งดงามน่าทึ่งไม่แพ้ไม้ใหญ่ยืนต้นผ่านร้อนหนาวมานับศตวรรษ

ในป่าร้อนชื้นที่หนาทึบจนแสงยากจะส่องถึงพื้นดิน ใต้กองใบไม้ทับถมที่อุดมด้วยเห็ดรา พิศวง วิวัฒนาการขึ้นภายใต้สภาพแวดล้อมนี้ โดยละทิ้งการสังเคราะห์แสง หันไปอาศัยอาหารจากรา เป็นหนึ่งในปรากฏการทางชีววิทยาที่น่าทึ่งและพบได้น้อยในพืชดอก

พิศวงอยู่รอดใต้สภาพแวดล้อมปริมาณแสงต่ำ โดยวิวัฒนาการคู่กับราและแมลงเฉพาะชนิด รากของพิศวงอาศัยใยราเป็นเส้นทางเชื่อมต่อรับอาหารจากพืชสีเขียวด้านบน ดำรงชีวิตอยู่ใต้ดิน เมื่อถึง ฤดูฝน พิศวงจะแทงต้นขึ้นมาบนดิน ออกดอก รอการผสมเกสรจากแมลงหวี่ หลังติดเมล็ด ดอกโรยไป เปิดให้น้ำฝนซะเมล็ดลงดิน หรือไหลไปกับน้ำหลาก ฝังตัวรอฤดูฝนใหม่

ดอกหลายรูปแบบของพิศวงวิวัฒนาการขึ้นมาพร้อมกับแมลงที่แตกต่างออกไปในแต่ถิ่น เช่นเดียวกับที่อาศัยราเฉพาะชนิดในสภาพแวดล้อมที่ดำรงอยู่

ด้วยเหตุนี้ พิศวงที่มีรายงานการค้นพบหลายชนิดสูญพันธุ์ไป เมื่อถิ่นฐานถูกทำลาย

โลกใบเล็กของพิศวง เปิดให้เห็นสายใยที่ซับซ้อนระหว่างชีวิตในระบบนิเวศ บอกให้เราได้รู้ว่าการอนุรักษ์สายพันธุ์ใดๆ เป็นไปไม่ได้หากขาดระบบนิเวศที่เอื้ออำนวย

ฤดูฝนนี้ พิศวงหรือโคมไฟนางฟ้า ที่บานในป่าฟื้นฟูของอุทยานแห่งชาติศรีพังงา เป็นความงามอันหาได้ยาก

สะท้อนความสำคัญของการอนุรักษ์ถิ่นฐานตามธรรมชาติ เพื่อรักษาความหลากหลายทางชีวภาพ

ขอบคุณข้อมูลและภาพ

อุทยานแห่งชาติศรีพังงา

รศ.ดร.สหัช จันทนาอรพินท์